Blog Allard van Gent

Het Erdemuseum in Neukölln is op deze zaterdagavond 2 juni goed bezocht. Er is nauwelijks nog een stoel vrij. Na de introductie door de Nederlandse kunstenares en eigenaresse van het Erdemuseum Li Koelan neemt Fabienne Brozio het woord. Ze is gediplomeerd matroos en volgde naar eigen zeggen de matrozenopleiding in Nederland. In juni 2017 kwam ze voor het eerst direct in contact met de particuliere hulporganisatie Sea-Watch. Dat gebeurde tijdens een treinreis van Stendal naar Berlijn. Philip van Sea-Watch belde haar. Fabienne was totaal verrast, omdat ze zich niet meer kon herinneren hoe lang geleden ze bij Sea-Watch had gesolliciteerd. Philip vertelde iets over een nieuwe missie en dat Fabienne precies paste bij de persoon die ze zochten. Nog op dezelfde avond zegde ze toe. Ondertussen regelde ze van alles om een maand vrij te kunnen nemen. Dertien dagen later zat ze in het vliegtuig naar Lesbos.

Media-aandacht
Het verhaal over de bovenstaande kennismaking met Sea-Watch lees ik die avond op één van de ingelijste brieven die naast foto’s deel uitmaken van de Black Box expositie in het Erdemuseum. Fabienne vertelt deze avond ook zelf over die kennismaking en dat ze vervolgens een maand lang op de oude Nederlandse viskotter Sea-Watch 1 onderweg was. Ze legt de bezoekers uit dat de media-aandacht over de gebeurtenissen op de Egeïsche Zee sinds de deal tussen de EU en Turkije in 2016 afnam. Die route naar de Griekse eilanden is volgens haar echter nog steeds een actieve route die vaak gebruikt wordt om Europa te bereiken. Het doel van Sea-Watch is simpel: voor anker gaan en Frontex, de NATO en de Griekse kustwacht op de vingers kijken en in de gaten houden hoe men hier te werk gaat. “Ze schijnen er namelijk methodes op na te houden die in strijd zijn met de wet en die als doel hebben zo weinig mogelijk boten toe te laten. Daarbij zetten ze wel mensenlevens op het spel, maar niet die van zichzelf. Het is voor ons van belang om deze toestanden aan de buitenwereld bekend te maken”, aldus Fabienne.

Intimidatie
Soms vertelt Fabienne een anekdote met de nodige cynische humor. Logisch, uit zelfbescherming, denk ik. Want hoeveel leed kan een mens verdragen? Niet alleen leed, maar ook een enorme spanning en levensbedreigende situaties. Alleen al de aanwezigheid van het schip zorgde voor een nerveuze manier van handelen bij de betrokken partijen. Als Fabienne op een nacht bezoekt krijgt van twee mensen van de Griekse kustwacht, slaapt haar collega onder in het ruim. Fabienne kent de rechten op het water als geen ander en verslapt niet als de controleurs zeggen dat ze hier niet voor anker mag liggen. De intimiderende houding van de bezoekers neemt gevaarlijke vormen aan als ze hun pistolen te voorschijn halen om duidelijk te maken wie het hier voor het zeggen heeft. Ondertussen tikt Fabienne met een schroevendraaier op een stuk metaal. “Ik weet dat mijn collega als zeevaarder alle geluiden op het water kent. Gelukkig kon ik onopvallend zachtjes met een schroevendraaier op metaal tikken, in de hoop dat hij zou merken dat er iets aan de hand moet zijn. Ik hoopte dat hij het getik zou herkennen als een afwijkend geluid. Hij werd inderdaad wakker en bemoeide zich met de situatie. De wapens waren ondertussen weer opgeborgen”, aldus Fabienne in woorden van gelijke strekking.

Kenteren
De goed geluimde matroos uit de Berlijnse wijk Neukölln stelt de aanwezigen ook op de hoogte van de capriolen die de boten van de Griekse kunstwacht zo nu en dan uithalen. Dan varen ze vol gas in de rondte, zodat er hoge golven ontstaan en de kans dat de reddingboot vol vluchtelingen kentert zeer groot is. Die manoeuvres heeft Fabienne vaak genoeg gezien. “Dat is toch indirect proberen mensen te vermoorden”, vraagt iemand uit het publiek. Fabienne zegt dat ze namens een vereniging spreekt en alleen deze feiten op deze manier kan weergeven. Iedereen in het zaaltje weet echter dat de vrouw uit het publiek gelijk heeft. Dat soort manoeuvres zijn aanslagen op mensenlevens.

Vluchtelingenkampen Lesbos
Tijdens Fabiennes maand op Lesbos vonden er in het zogenaamde Hotspot Camp “Moria” drie grote opstanden plaats. Enkele foto’s van de expositie getuigen van de laatste opstand. De Griekse Riot Police schoot langer dan een half uur met traangasgranaten op de menigte. “De opstand begon ’s ochtends met een vriendelijke demonstratie van ca. 1.000 mensen van het camp Moria, nadat in de nacht daarvoor opnieuw mensen met geweld uit hun slaap werden gehaald en naar Section B werden getransporteerd. Section B is een gevangenis in de gevangenis die eerst was bedoeld als bewaring voor mensen die uitgewezen moeten worden, maar die nu gelijkenissen vertoonde met een soort isolatiegevangenis waarin mensen soms meerdere maanden vast blijven zitten. Vaak komen ze er alleen door media-aandacht uit, destijds door een hongerstaking van 37 dagen. Camp Moria is ontworpen voor 900 mensen. Destijds bevonden zich 2.971 mensen in het kamp, aldus Fabienne.

Nieuwe Duitse wet
Ze wijst er deze avond op dat in Duitsland op 29 augustus 2017 een wet is aangenomen “ter verbetering van een betere handhaving van de uitreisplicht” en dat die wet op Lesbos allang realiteit is. “De Duitse deelstaten hebben nu de volmacht om alle asielzoekers tijdens het tijdsbestek van hun asielaanvraag in dergelijke kampen vast te houden. Dat kan leiden tot langdurige isolatie van wel twee jaar en het bemoeilijkt massief iedere mogelijkheid tot integratief”, laat Fabienne weten. Ze vindt de nieuwe wet duidelijk veel te ver gaan.

Mare Liberum
Fabienne spreekt deze avond niet namens Sea-Watch, maar is woordvoerster van Mare Liberum. Die  vereniging werd eerder dit jaar in het leven geroepen. De leden willen na de eenmalige observatie missie van Sea-Watch met de Nederlandse viskotter dit soort werk voortzetten. Sea-Watch heeft het schip inmiddels officieel overgedragen aan Mare Liberum en dus zal het Nederlandse schip binnenkort ook de naam van de nieuwe vereniging dragen.

Volgens Mare Liberum ligt de kracht in hun netwerk. “We kunnen terugvallen op tal van ervaren mensen uit alle mogelijke sectoren: kapiteins, zeevaarders, mensen met ervaring in de zeenood-redding, handwerkers, mensenrechtenactivisten, advocaten en journalisten. Door deze diverse samenstelling lukt het ons een pro-actieve en onderzoekende observatie van de mensenrechten op de Egeïsche Zee te garanderen”.

Het werk van Mare Liberum is alleen mogelijk met behulp van giften. De vereniging is zowel confessioneel alsook financieel en politiek onafhankelijk. Wie de vereniging financieel wil ondersteunen, kan terecht op de website https://mare-liberum.org.

Tegenlicht
Bekijk hier de uitzending van VPRO’s Tegenlicht (120 minuten) over Sea-Watch.