In memoriam Maria Luise Caputo-Mayr – De vrouw die Kafka’s nalatenschap Amerika binnenbracht

Posted on by

De in Oostenrijk geboren literatuurwetenschapper Maria Luise Caputo-Mayr is onlangs op 90-jarige leeftijd in New York overleden. Dat staat op de website van de Oostenrijkse omroep ORF. Ze was een van de sleutelfiguren in het internationale Kafka-onderzoek en geldt als de oprichtster van de Kafka Society of America. Haar leven stond in het teken van de studie naar Franz Kafka, wiens werk ze niet alleen analyseerde, maar ook generaties studenten dichterbij bracht.

Van Triëst naar Villach, en via Wenen naar Amerika

Maria Luise Caputo-Mayr werd geboren in Triëst, als dochter van Oostenrijkse ouders, en groeide op in Villach, in het zuiden van Oostenrijk. Ze studeerde onder meer in Wenen en verhuisde in de jaren zestig naar de Verenigde Staten. Daar vestigde ze zich als academicus, essayist en literair bruggenbouwer.

Vanaf de jaren zeventig doceerde ze aan de Temple University in Philadelphia, waar ze meer dan dertig jaar actief was in vakgebieden als Duitse taal en literatuur, vergelijkende literatuurwetenschap, Italiaanse cultuur en Europese intellectuele geschiedenis.

Een leven voor Kafka

Caputo-Mayr’s naam is wereldwijd verbonden met de studie van Franz Kafka. In 1975 richtte ze in San Francisco de Kafka Society of America op, met als doel de bestudering van Kafka’s werk te bevorderen en trans-Atlantische uitwisseling te stimuleren tussen Europese en Amerikaanse onderzoekers. De Society verhuisde in 2001 naar New York, waar Caputo-Mayr tot op hoge leeftijd actief betrokken bleef.

Onder haar leiding groeide de Kafka Society uit tot een belangrijk platform voor wetenschappers, schrijvers en literatuurliefhebbers. Het door haar opgerichte Journal of the Kafka Society of America, dat sinds 1977 verschijnt, publiceert essays, boekbesprekingen, bibliografieën en bijdragen van Kafka-onderzoekers uit de hele wereld.

In haar vele publicaties onderzocht Caputo-Mayr onder meer de thematische gelaagdheid van Kafka’s teksten, zijn verhouding tot religie en filosofie, en de manier waarop zijn werk blijft resoneren in moderne samenlevingen. Ze stond bekend om haar toegankelijke stijl en haar vermogen om complexe ideeën helder uiteen te zetten.

Eerbewijzen

De stad Villach eerde haar in 2013 met de Kulturpreis der Stadt Villach voor haar levenswerk en internationale uitstraling. In 2009 kreeg ze het Goldene Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst, een van de hoogste Oostenrijkse onderscheidingen op cultureel gebied. Bij die gelegenheid zei auteur Janko Ferk, een goede vriend en bewonderaar van Caputo-Mayr: “Wie zich serieus met Kafka bezighoudt, kan niet om haar heen.”

Een stil einde van een instituut?

Opvallend is dat de officiële website van de Kafka Society of America al jaren niet meer is bijgewerkt. De homepage vermeldt als laatste update november 2016, en andere pagina’s dateren zelfs van januari 2014. Caputo-Mayr staat daar nog altijd vermeld als directeur, met haar oude postadres in New York. Dat suggereert dat de organisatie de laatste jaren grotendeels stilgevallen is – misschien wel samen met haar gezondheid.

Een intellectuele nalatenschap

Met haar overlijden verliest de literatuurwetenschap een markante persoonlijkheid. Maar Caputo-Mayrs intellectuele nalatenschap leeft voort in het werk van haar studenten, in haar essays en publicaties, en in de internationale belangstelling voor Kafka die ze hielp opbouwen. Ze was niet alleen een onderzoeker van Kafka, maar ook een gids – voor iedereen die zijn wereld durfde te betreden.

Bronnen: