Tag Archives: Juli Zeh

Op televisie

Presentatrice Katty Salié. Copyright: ZDF/Jürgen Detmers.

Experiment. Schrijven over een televisie-uitzending die ik zojuist als toeschouwer heb bezocht en die straks om 23:15 uur op de Duitse televisie te zien zal zijn. ‘Aspekte’ heet het ZDF-programma waarbij de mensen in het publiek twee dingen met elkaar gemeen hebben: niemand heeft huis- of autosleutels op zak én niemand heeft een mobiele telefoon bij zich. Op de toegangskaart las ik al dat je je mobieltje van tevoren diende af te geven. Daarom liet ik mijn kostbare smartphone thuis. Dat je geen huissleutels mee mocht nemen, dat wist ik niet, maar ook al ik wist ik het, ik zou ze toch hebben meegenomen.

Lees verder

Vanavond start de revival van “Das Literarische Quartett”

"Das Literarische Quartett": van links naar rechts: Maxim Biller, Christine Westermann, Volker Weidermann. © ZDF/Jule Roehr

“Das Literarische Quartett”: van links naar rechts: Maxim Biller, Christine Westermann, Volker Weidermann.
© ZDF/Jule Roehr

Vanavond om 23:00 uur gaat de ZDF weer van start met het legendarische boekenprogramma Das Literarische Quartett. De eerste prominente gast is schrijfster Juli Zeh. Zij en de vaste deelnemers praten o.a. over het De verboden rivier, het debuut van de Nigeriaanse schrijver Chigozie Obioma, dat op zaterdag 10 oktober bij uitgeverij De Geus verschijnt. De Duitse vertaling heet Der dunkle Fluss. Chigozie Obioma staat op de shortlist van de Man Brooker Prize for Fiction 2015.

Daarnaast wordt er gesproken over het romanproject van de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård. In Duitsland verschijnt zijn vijfde deel Träumen, dat in Nederland in 2010 onder de titel Schrijver verscheen. Aan de orde komt ook Fieber am Morgen, de eerste roman van de Hongaarse film- en theaterregisseur Péter Gárdos. De roman is een liefdesgeschiedenis over zijn ouders.Tot slot wordt het boek Macht und Widerstand van Ilija Trojanow besproken. De in het Duits schrijvende Bulgaarse auteur behandelt in dat boek een halve eeuw van de nieuwste geschiedenis uit Bulgarije en schrijft daarbij over menselijke waarde en slechtheid.

Programmaformule
Vier geëngageerde literatuurexperts debatteren over vier nieuw verschenen boeken. Literatuurcriticus Volker Weidermann heet zijn medestrijders Maxim Biller (Esra) en Christine Westermann (Zimmer Frei) plus een prominente gast een paar uur voordat het programma wordt uitgezonden (dus bijna live) al welkom in de foyer van het Berliner Ensemble. Er zijn zes uitzendingen per jaar gepland. De eerste uitzending is volledig uitverkocht (link kaartverkoop).

Cult en cultuur
Das Literarische Quartett werd in 1988 als onderdeel van het cultuurprogramma Aspekte voor het eerst op televisie uitgezonden. Tot 14 december 2001 werden 385 boeken besproken. De deelnemers van het eerste uur waren Marcel Reich-Ranicki, Hellmuth Karasek, Sigrid Löffler en Jürgen Busche.

In de uitzending van juni 2000 werd het boek Gefährliche Geliebte van de Japanse schrijver Haruki Murakami besproken. Marcel Reich-Ranicki verweet zijn collega Sigrid Löffler het volgende: “Twee keer per jaar ligt er hier een liefdesroman en u zegt verontwaardigd dat die hier niet thuishoort. Ik weet het echt niet, u houdt de liefde voor iets aanstootgevends, iets onfatsoenlijks, maar de wereldliteratuur houdt zich nu eenmaal met dit thema bezig.”

Nog tijdens de uitzending wees Löffler deze beschuldiging als “persoonlijke veronderstelling” van de hand, […] “dat vind ik absoluut unfair en dat gaat ook helemaal niet.” Vervolgens liet ze weten de reeks uitzendingen niet meer bij te willen wonen. Haar opvolgster werd de literatuurjournalist Iris Radisch van opinieweekblad DIE ZEIT.

Hieronder het fragment met de botsing tussen Marcel Reich-Ranicki en Sigrid Löffler. Tot minuut 02:22 beschrijft Hellmuth Karasek de roman van Haruki Murakami. Dan (02:23) komt Sigrid Löffler aan het woord en steekt meteen van wal met ‘dit is geen literatuur’.

Brecht
De uitzending draaide hoofdzakelijk op de bijdragen van Reich-Ranicki, die door zijn deels opvliegende karakter en zijn vaak vernietigende kritieken ook voor lachsalvo’s in het publiek zorgde. Reich-Ranicki eindigde iedere uitzending met een citaat van Brecht: „Und so sehen wir betroffen / Den Vorhang zu und alle Fragen offen.“, een variatie op „Wir stehen selbst enttäuscht und sehn betroffen / Den Vorhang zu und alle Fragen offen.“ (uit Der gute Mensch von Sezuan).

ZDF – Das Literarische Quartett
Vrijdag, 2 oktober 2015 – 23:00 uur

Schrijvers eisen opheldering van Merkel over Prism-affaire

Foto Julia Zeh (Wikipedia)

Foto Julia Zeh (Wikipedia)

In een open brief aan Angela Merkel eist de schrijfster Juli Zeh (Bonn, 30-06-1974) opheldering over de „Prism-affaire“. Tien dagen geleden hadden ruim 9.000 mensen haar brief ondertekend. Momenteel zijn het er al bijna 50.000. Juli Zeh heeft het doel om er 100.000 te verzamelen en dan de brief aan Angela Merkel aan te bieden.

„Is de Duitse regering bezig om de rechtstaat uit de weg te gaan in plaats van deze te verdedigen?“ De door de schrijfster Juli Zeh gelanceerde en door talrijke bekende schrijvers ondertekende open brief aan bondskanselier Merkel, waarin snel opheldering over de Prism-affaire wordt geëist, is op www.change.org/nsa door meer dan 47.000 mensen ondertekend.

Via die website, waarop de brief is gepubliceerd,  kunnen natuurlijk ook mensen uit Nederland en België de petitie nog steeds ondertekenen. Zelf heb ik de brief zojuist ook ondertekend, als solidair gebaar naar de Duitse burgers. Ik vermoed namelijk dat dergelijke acties in Nederland niet van de grond komen, omdat angst en onverschilligheid dat land steeds meer in de greep lijken te houden.

Ter verduidelijking; in deze context is “dat land” een tamelijk abstract begrip. Mijn vermoeden is dan ook gebaseerd op een vrijwel dagelijkse rondgang langs de kranten- en opiniepagina’s in dat land en het beeld dat daarbij in mijn ogen is ontstaan.

Soms springt “het land” wel op de bres voor iets. De laatste keer was dat vanwege de tekst van het koningslied. Van een ander kaliber was de open brief aan de politiek, die in 1959 verscheen. Dit schrijven werd onder andere getekend door bekende schrijvers zoals Simon Vinkenoog, Remco Campert, Adriaan Morriën en C. Buddingh.

Tot de ondertussen ruim 60 schrijvers die het appèl van Juli Zeh ondersteunen behoren Angela Krauß, Peter Kurzeck, Kurt Drawert, Robert Menasse, Antje Rávic Strubel, Gisela von Wysocki en Nora Bossong.

Hier volgt de Nederlandse vertaling van de brief:

Zeer geachte mevrouw de bondskanselier,

Sinds Edward Snowden het bestaan van het PRISM-programma openbaar heeft gemaakt, houden ook de media zich bezig met het grootste afluisterschandaal in de geschiedenis van de Duitse Bondsrepubliek. Wij burgers ervaren uit de berichtgeving, dat buitenlandse inlichtingendiensten zonder concrete verdachte momenten onze telefoongesprekken en elektronische communicatie onderscheppen. Via het opslaan en de verwerking van metadata worden onze contacten, vriendschappen en relaties geregistreerd.
Onze politieke houding, onze bewegingsprofielen, ja, zelfs onze alledaagse stemmingen zijn voor de veiligheidsdiensten transparant.

Daarmee is de “glazen mens” definitief werkelijkheid geworden.

Wij kunnen ons niet weren. Er zijn geen mogelijkheden om te klagen, geen mogelijkheden om aktes in te zien. Terwijl ons privéleven transparant wordt gemaakt, beweren de geheime diensten recht te hebben op maximale intransparantie van hun methoden. Met andere woorden: wij beleven een historische aanval op onze democratische rechtstaat, namelijk de omkering van het principe van de onschuldpresumptie tot een miljoenvoudige algemene verdachtmaking.

Mevrouw de bondskanselier, in uw zomer-persconferentie zei u, Duitsland is “geen controlestaat”. Sinds de onthullingen van Snowden moeten we zeggen: helaas toch. In dezelfde samenhang vatte u uw handelen bij de opheldering van de PRISM-affaire in een treffende zin samen: “Ik wacht toch liever af”.

Maar wij willen niet wachten. De indruk ontstaat dat de manier van handelen van de Amerikaanse en Britse overheden door de Duitse regering goedkeurend op de koop toe wordt genomen. Daarom vragen wij u: is het politiek aanvaardbaar dat de NSA Duitse burgers op een manier controleert, die voor de Duitse overheid door de grondwet en het Bundesverfassungsgericht verboden is? Profiteren de Duitse diensten van de informatie van de Amerikaanse overheid en ligt daar de oorzaak van uw aarzelende reactie?

Hoe komt het, dat de Bundesnachrichtendienst (naast het ‘Bundesamt für Verfassungsschutz’ en de ‘Militärischer Abschirmdienst’, één van de drie geheime diensten van Duitsland.) en de Verfassungsschutz (bescherming door de Grondwet) het NSA-spionageprogramma XkeyScore ter controle van zoekmachines inzetten, waarvoor echter geen wettelijke basis bestaat. Is de Duitse regering bezig de rechtstaat uit de weg te gaan in plaats van deze te verdedigen?

Wij roepen u op om de mensen in het land de complete waarheid over de spionage-aanvallen te vertellen. En wij willen weten wat de regering van plan is om daartegen te ondernemen. De grondwet verplicht u om schade aan Duitse burgers af te wenden. Mevrouw de bondskanselier, hoe ziet uw strategie eruit?

Bron: Frankfurter Allgemeine Zeitung