Berlijn | Leven in een gespleten stad

Piet de Moor presenteert recente geschiedenis van Berlijn op prachtige wijze

Posted on 5 november 2016 by AvG Plaats een reactie

V.l.n.r.: Walter Moens, Piet de Moor en Chris ten Kate.

Op vrijdagavond 4 oktober presenteerde de Vlaamse schrijver/journalist Piet de Moor in het Berlijnse stadsdeel Zehlendorf zijn onlangs verschenen boek Berlijn – Leven in een gespleten stad. Chris ten Kate, uitgever/directeur van uitgeverij Van Gennep, hield het welkomstwoord. Vervolgens ging de voormalige Vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering én huidige voorzitter van Berlijnse Avonden Walter Moens met de schrijver in gesprek.

Drie delen
Hartstochtelijk en doorspekt met de nodige humor vertelde de sympathieke auteur deze avond over de totstandkoming van zijn in drie grote delen opgesplitste werk. Deel 1 draagt de titel ‘Geweld’, deel 2 ‘Gespleten’ en deel 3 ‘Geheeld?’, inderdaad met een vraagteken. Piet de Moor gaat in dit boek op zoek naar de ziel van Berlijn, een stad die als geen ander geleden heeft onder het geweld van de geschiedenis van de twintigste eeuw. Zo luidt de tekst op de achterflap van het 373 pagina’s tellende boek waarvan nu al een tweede druk is verschenen.

Voorbereiding
Heel veel dikke boeken lezen en dan slechts één zinnetje gebruiken. Of van een dun boekje alles willen opnemen, omdat het té interessant is om te laten liggen. Piet de Moor vertelde tijdens deze presentatie hoe hij met die problematiek omging. Naast het lezen en schrijven was hij ook veel op stap om voor het boek interessante plekken en gebouwen te bekijken. Soms vroeg iemand waarom hij foto’s van een bepaald gebouw nam. Hij legde dan uit hoe het er vroeger op die plek uitzag en welke rol de locatie in de geschiedenis speelde. Op die manier raakte hij weer met mensen in gesprek.

Natuurlijke vorm
De kunst uit enorm veel beschikbare informatie een pakkend boek te schrijven is voor weinig mensen weggelegd. Piet de Moor bewijst dat hij hiertoe in staat is. Dat baseer ik niet alleen op de lovende recensies die al in Vlaanderen zijn verschenen, maar ook op mijn eigen ervaring na het lezen van slechts de eerste 50 pagina’s. Je wordt het boek ingezogen en maakt meteen kennis met het vooroorlogse leven in de hoofdstad. Hier zijn het de kleine dingen die het hem doen en die al snel een sfeervolle compositie opleveren. De schrijver laat zowel beroemde als onbekende getuigen van de recente Berlijnse geschiedenis aan het woord. De manier waarop De Moor deze mensen aan het woord laat is knap, omdat hij ervoor zorgt dat de vlotte verhaalstijl in tact blijft.

Domino’s
Raak je in Berlijn iets aan, dan duikt er meteen een ander interessant verhaal op. Dat vertelde de auteur in woorden van gelijke strekking. De eerste 50 pagina’s van het boek lijken dan ook op een fraai ballet van dominostenen. Duw je tegen het dominosteentje over de Stolpersteine, dan komt ook het steentje met het verhaal over Eugen en Anna Vandewart in beweging. Citaat uit het boek: “Op 9 augustus 2014 is Gunter Dennig, de Duitse kunstenaar die in 1996 het project van de Stolpersteine bedacht, in de Berlijnse Kirschenalle (Westend) weer eens met zijn spatel aan het werk. In het trottoir metselt hij twee Stolpersteine in. Ze memoreren Eugen en Anna Vandewart, een Joods echtpaar dat zich op de vooravond van zijn deportatie op 10 november 1941 thuis het leven benam. Op de avond van hun vrijwillige dood schreven Eugen en Anna Vanderwart een afscheidsbrief: ‘We zijn nu helemaal rustig en sereen. We hebben vanavond gegeten, drinken nu wijn en gaan dan naar de keuken voor onze laatste slaap.‘”

De brief was gericht aan de drie dochters die in 1939 nog op tijd naar Groot-Brittannië konden vluchten. Daarmee is het verhaal over deze brief nog niet afgelopen, want hij lag meer dan 70 jaar lang in een dik politiedossier van een Berlijns archief. Het is fascinerend te lezen dat Gertrude, de inmiddels drieënnegentig jarige dochter, de brief kort voor haar dood nog onder ogen komt. Vervolgens schrijft De Moor weer over de Stolperstein en noemt nu de Poolse schrijfster Dorota Danielewicz, die sinds 1981 in Berlijn woont. Samen met haar 10-jarig zoontje staat ze over zo’n steen gebogen en verklaart ze de betekenis van de plaatjes. Wat er dan gebeurt, dan zet ik hier niet neer, want anders blijf ik aan de gang met het vermelden van interessante stukjes, een probleem waar Piet de Moor dus op grote schaal mee te maken had.

Caleidoscopisch boek
Na de geslaagde avond in Zehlendorf rest mij niets anders dan het boek uit te lezen en daar verheug ik me nu al op. Zodra ik dat heb gedaan zal ik er op deze plek wederom aandacht aan besteden, want tot nu toe heb ik slechts een fractie van een ‘noodzakelijk, caleidoscopisch boek’ gelezen, aldus de betiteling van de uitgeverij. Tot slot vermeld ik nog graag dat achterin het boek een handig plaatsnamenregister en personenregister is opgenomen. Een blik op de bijna 500 namen, van David Bowie tot Franz Kafka en van Theodor Fontane tot Iggy Pop, toont al aan hoe veelzijdig dit boek is.

boekpietdemoor