Blog Allard van Gent

Als literatuur heel eenvoudig is. Zo luidt de titel van een artikel dat vandaag in de Augsburger Allgemeine staat. Het gaat in de tekst om een uniek project in Duitsland: auteurs schrijven teksten voor mensen met schrijf- en leesgebreken.

Het artikel begint met een citaat: “Deze schuilplaats is als een schip op open zee. Je kunt niet gewoon van boord gaan. Wie uitstapt is dood.” Deze woorden sprak schrijfster Alisa Walser op een avond in het Historisch museum in Frankfurt. Het is het verhaal van Margot Frank, de zus van Anne Frank. Alisa Walser kiest bewust korte zinnen, eenvoudige woorden en geeft toelichting bij metaforen. Deze eenvoud geeft de tekst een bepaalde esthetiek. De meermaals onderscheiden schrijfster heeft hem echter niet om die reden geschreven. Ze wil met de tekst veel mensen bereiken en niemand uitsluiten. Daarom is de tekst die ze op deze avond in het museum voorleest in de zogenaamde eenvoudige taal geschreven.

Eenvoudige taal dient ertoe de alledaagse taal of vaktaal begrijpelijk te maken. Anders dan bij de “lichte taal” richt deze taal zich niet hoofdzakelijk op mensen met een handicap maar op mensen met een geringe schrijf- en leescapaciteit. Daaronder vallen naast dyslectici bijvoorbeeld ook immigranten. De eenvoudige taal vereenvoudigt de grammatica en de woordenschat, zinnen zijn korter en vreemde woorden worden vermeden. Begrippen uit het dagelijks leven worden echter als beken verondersteld en ook bijzinnen zijn toegestaan. Alisa Walser is een van de zes schrijvers die voor het project Frankfurt, deine Geschichte teksten in eenvoudige taal heeft geschreven. Dit initiatief van het Historisch Museum Frankfurt, het Literaturhaus Frankfurt en de afdeling voor inclusie van de stad Frankfurt is uniek in Duitsland.

De gestelde eis is tevens de uitdaging: eenvoudige taal als kunstvorm. “Tot nu toe is er maar weinig literatuur die naar eenvoudige taal werd vertaald”, zegt Hauke Hückstädt in het artikel. Hij is de baas van het Literaturhaus in Frankfurt. “Van bekende schrijvers zijn er echter geen teksten die speciaal in een eenvoudige taal werden geschreven.” De zes schrijvers van het project in Frankfurt, waaronder Kristof Magnusson, Henning Ahrens en Olga Grjasnowa, hebben dit veranderd. Ze hebben zelf regels opgesteld om zichzelf niet te verliezen in tijdsprongen en kunstig geconstrueerde zinnen. Hun verhalen gaan over personen of gebeurtenissen uit de geschiedenis van Frankfurt en zullen volgend jaar tijdens lezingen worden voorgesteld.

Volgens een onderzoek is 14,5 procent van de Duitse bevolking tussen 18 en 64 jaar zogenaamd functioneel analfabeet. Dat zijn circa 7,5 miljoen mensen. Ze kunnen weliswaar aparte zinnen lezen of schrijven maar niet complete teksten. Bovendien hebben 13,3 miljoen mensen die niet als functioneel analfabeet worden beschouwd moeilijkheden met het lezen en schrijven. Bij elkaar zijn dat meer dan 21 miljoen mensen (Duitsland heeft 80 miljoen inwoners). Eenvoudige taal kan daarentegen 95 procent van de bevolking lezen en begrijpen.

“Sommigen zijn van mening dat er voor mensen die op eenvoudig taalgebruik zijn aangewezen toch kinder- en jeugdboeken”, zegt Hauke Hückstädt van het Literaturhaus. “Dat vinden wij niet.” Ook Angela Taugher kent het probleem. Zij is met haar zoon Sascha naar de lezing gekomen. De 16-jarige heeft een handicap, kan boeken in de standaardtaal niet goed begrijpen.

“Het is heel moeilijk passende boeken voor zijn leeftijd te vinden”, zegt ze. In de lezing was hij geïnteresseerd. “Hij luisterde de hele tijd nieuwsgierig toe”, beschrijft zijn moeder. “Hij wist van tevoren niet, wat hem te wachten stond. Maar hij kan begrijpen wat er in de verhalen gebeurt.”

Bron: Augsburger Allgemeine, 21.12.2016
Titel: Wenn Literatuur ganz einfach ist