Blog Allard van Gent

Dit korte verhaal uit 1993 verschijnt nu voor het eerst digitaal. Het stond op een oude floppydisk met veel korte verhalen en interviews uit de tijd dat ik in Amsterdam woonde. Dat was van 1989 tot 1996.

  WISSELSTROOM 

Hij keek naar de rondvaartboot die vandaag weer afgeladen met toeristen door de Amsterdamse grachten voer. De dag voor Koninginnedag was het altijd al druk in de stad. Bernard kon vanaf het bankje de jonge reisleidster haar werk zien doen. Even voelde hij een koude rilling door zijn lichaam lopen. De stem van het jonge meisje in de rondvaartboot schalde over het water. ‘Cela est un vagabond d’Amsterdam; that’s a real wande­rer from Amsterdam; das ist ein Vagabund aus Amster­dam.’

‘En?’, vroeg de man die naast Bernard op het bankje was neergestreken. ‘Ga je morgen nog verhuizen?’
Bernard herkende direct het stemgeluid van zijn buurman. Het was Plato, de zwerver die hij vorige week zomaar had aangesproken. Zomaar, omdat hij dacht een lotgenoot te hebben ontmoet. Hij bleek al vijftien jaar te zwerven en zich bij voorkeur in warenhuizen en postkantoren op te houden.
‘De plaatsen waar mensen geld halen en besteden.’
De warenhuizen waren huizen, vertelde hij vorige week aan Bernard.

‘Ga je nog verhuizen?’, vroeg hij weer.
Bernard wist direct wat hij bedoelde. Toch dacht hij een moment lang dat de zwerver niet echt was. Dat het een man was die zich alleen naar hém toe als een geest openbaarde. In het spiegelend water zag hij de ontmoeting van vorige week oplichten.

‘Heb je ook een naam?’, vroeg Bernard. Hij was naast de zwerver in het portiek  gaan zitten. Hij vond het een belachelijke vraag, maar hij had ‘m al gesteld. Dat overkwam hem wel vaker. Als hij bij de bakker om een heel brood vroeg was het hem direct daarna duidelijk dat het een half brood moest zijn. Maar ja, de vraag was gesteld, het commando was reeds gegeven. Hij was er niet de man naar zijn eigen commando’s te herroe­pen.

‘Plato’.
Bernard schrok. Hij was helemaal niet voorbereid op een zwerver die sprak.
‘Plato, al vijftien jaar Plato.’
De zwerver zweeg weer. In de glazen deur van het warenhuis zag Bernard niet alleen de rug van de zwerver, maar zijn hele postuur, zijn zo herkenbare voorkomen. En daarnaast zat de man die om vergiffenis vroeg. Althans, zo leek het in de weerspiegeling van de deur.
‘Waarom, uh..Plato?’
Bernard wist niet dat hij op vijfenveer­tigjarige leeftijd nog zo onzeker kon zijn. Plato antwoordde kalm.
‘Voorspelbaarheid. Alles was me veel te voorspel­baar.’
Bernard knikte instemmend en sprak.
‘Het kostte mij meer dan veertig jaar van m’n leven. Ik bedoel, om daarachter te komen. Maar het klopt. Ik zit ver­domme de godganse dag te wachten! En waarop? Ja, op de dood. Ik ben niet somber hoor, maar het is gewoon zo. Mijn kamer is een dodencel.’

De oude zwerver glimlachte. Een passerende Heilsoldaat lachte terug. En ook een jong echtpaar leek Plato’s lach te beantwoorden door onopvallend te knikken.
Bernard vervolgde: ‘Een dodencel, een vluchthuis, een blijf-van-mijn-lijf-en-geest-huis. Maar ja, ik stop er binnenkort mee.’
Plato draaide z’n gezicht in de richting van Bernard om te zien wat hij uit z’n jaszak haalde.
‘Borreltje, Plato?’
Hij schroefde de dop van de flacon met whisky en bood Plato een slok aan. De donkere ogen van de stokstijf zittende Plato schitterden als kristallen in het zondagse zonlicht.
‘Oei, wat een zin’, leek iemand te zeggen.
‘Ben ook kunstenaar geweest’, vertelde Bernard opgewonden en spoelde zijn woorden weg met een flinke teug uit de flacon. Twee passerende politieagenten keken met een strenge, beroeps­matige blik naar het drinkende duo op de trap van het postkan­toor.
‘Who cares?’, sprak één van hen.
‘Engels?’, vroeg de andere agent.
‘Of course!’
Ze sloegen op elkaars handen, lachten en liepen verder.

‘Créer automatique! Onderbewustzijn!’, vertelde Bernard. ‘Dat dacht ik.’
Plato zweeg en luisterde geduldig naar de man naast hem.
‘Expositie gehou­den! Uitnodigingen verstuurd. De kranten, de bladen, de hele wereld. Allemaal voor mijn werk. Mijn eigen “face the faces”. Mooi hè, face the faces.’
Plato knikte langzaam.
‘Maar dan echt face the faces’, ratelde Bernard verder. ‘Sche­ten in flesjes. Lange, korte, milde, exotische, zachte, harde en natte scheten. Echt! En ook drollen. Weet je, ik heb al die drollen in zelfgemaakte kijkdozen gezet.’
De sirene van een voorbij scheurende ambulance deed Bernard zwijgen. Hij voelde de warmte van de zon en wist dat hij op het goede pad was.
‘Volgende week stop ik. M’n kamer, televisie, radio, platen, boeken, alles gaat op straat. Alles, hoor je Plato. Ik ook. Alle houvast laat ik los.’

‘Morgen”, antwoordde Bernard.
Plato zweeg. Is That All There Is? Beide leken te luisteren naar het veelzeggende nummer van Peggy Lee dat luid uit de radio van een geparkeerde auto opsteeg.
‘Gelukswijn’, sprak de zwerver en toonde een grote fles met wijn. Het kostte hem moeite de fles precies op z’n mond te zetten zodat veel van het vocht in zijn grove baard verdween.
‘Op naar huis’, zei Bernard en nam de fles over.
‘Op naar huis’, mompelde Plato. Z trokken elkaar overeind. Op straat nam de drukte toe. Iedereen leek bezig te zijn met de voorbe­reidingen voor de dag van morgen, Koninginnedag.
‘Hier heb ik altijd gewoond’.
Plato zat uitgezakt op een met schimmel bedekte driezitsbank en staarde gefascineerd naar buiten. Het uitzicht van deze souterrainwoning maakte grote indruk op hem.
‘Je kan hier vannacht wel blijven’, zei Bernard en haalde een fles jenever uit de koelkast. ‘Deze luxe heb ik niet meer nodig.’
Plato knikte. Een fles en een uur later lagen beide heren in diepe slaap.

Al vroeg in de ochtend, om kwart voor acht om precies te zijn, drong het straatrumoer Bernards woning binnen. Koningin­nedag was begonnen en Bernard realiseerde zich dat hij de deadline had bereikt. Hij was blij dat ie z’n kleren had aangehouden.
‘Honderd gulden, eten, drank en een deken’, dacht hij hardop.
Tien minuten later, vijf voor acht, stond hij met al deze spullen bij de voordeur van zijn woning.
‘Ik zie je nog wel, Plato’, zei hij en keek naar de in diepe slaap verkerende zwerver.

‘Een nieuw bestaan.’ Die gedachte hield hij vast tijdens zijn wandeling naar het Vondelpark. Traag baande hij zich een weg over het al drukke Leidseplein en weldra stond hij voor de ingang van het park. Na enkele meters lopen vond hij een boom. Hij legde z’n spullen neer en ging zitten.
Op dat moment haalde op ruim anderhalve kilometer afstand iemand driehonderd gulden uit zijn sok.
‘De huur’, sprak de slaperige zwerver tegen een verbaasde huisbaas.
‘Maar bent u niet.., bent..u uh’
‘Wat maakt het uit’, zei Plato. ‘Het gaat toch immers om het geld. Warenhuizen kunnen huizen zijn, maar dit voldoet ook.’