Blog Allard van Gent

Afgelopen vrijdag verscheen Olga, de nieuwe roman van Bernhard Schlink. Het Duitse weekblad Der Spiegel publiceerde op de dag van verschijnen een recensie over de met spanning verwachte en geheide bestseller van dit voorjaar.

Een meisje dat in een armoedig milieu wordt geboren, dat niet voor problemen zorgt, het liefst staat en kijkt in plaats van met andere kinderen te spelen. Een meisje dat vroeg haar ouders verliest, omdat ze aan de pest sterven en dan door haar barse grootmoeder in een dorpje in Pommern wordt opgevoed. Dat begaafd is, voortdurend leert om later lerares te worden.

Met bovenstaande beschrijving gaat de recensie van start. Vervolgens schrijft recensente Franziska Wolffheim dat het hier gaat om een vrouwenleven van de late 19e eeuw tot de jaren 70 van de 20e eeuw. Olga is volgens haar niet alleen de biografie van een wilskrachtige vrouw, maar ook een liefdesverhaal en een stuk hedendaagse geschiedenis. “We komen iets te weten over Bismarck, de Weimarrepubliek en nazitijd, twee wereldoorlogen, na-oorlogs Duitsland en de jaren die volgen. Meermaals laat Schlink Olga over de fatale Duitse neiging prakkeseren om ‘alles te groot’ te willen, een levensgevaarlijke grootheidswaanzin waardoor uiteindelijk twee wereldoorlogen ontstaan.”

Vervolgens schrijft de recensente al meteen haar mening: “Schlink heeft zijn roman, die altijd weer sterke passages bevat, veel te volgestopt.” Volgens haar worden veel handelingen te snel verteld, ‘als een camera in fast forward modus’.

Ze doelt daarmee vooral op Olga’s vriend Herbert die steeds onderweg is, op reis, oorlog voert, op expeditie is of op de vlucht. Als lezer weet je volgens haar niet meer wie waar is en waarom. “Het beste even terugbladeren naar pagina…ja, welke ook alweer? De heldere indeling van de roman in drie delen helpt hierbij ook niet.”

Het is uiteindelijk Herberts onrust en gedrevenheid die de liefde tussen hem en Olga kapotmaakt. Een liefde die van begin af aan al tot een ongelukkige gedoemd was, want Herbert is de zoon van een rijke landheer. Zijn ouders wijzen Olga af. Herbert moet het landgoed van de familie overnemen, maar wel met een vrouw volgens zijn stand aan zijn zijde. Hij en Olga ontmoeten elkaar in het geheim, genieten van elkaars nabijheid, maar de toekomstplannen blijven vaag, aldus het stuk in Der Spiegel.

De recensente schrijft dat Herbert vrijwillig als een vurige patriot naar Duits West-Afrika vertrekt om aan militaire operaties deel te nemen. Volgens haar is zijn vertrek ook een vlucht, een manier van weglopen voor de beslissing vóór of tegen Olga, een beslissing die hij niet wil nemen.

Later gaat hij zonder grote voorbereiding en met de nodige grootheidswaan op expeditie naar de Noordpool. Hierdoor wordt Olga nog meer op de proef gesteld. Ze is bang en blijft hopen, maanden lang, jarenlang, totdat ze hem uiteindelijk als verloren moet beschouwen. “Schlink grijpt hier overigens terug op een realistisch voorbeeld: de noordpoolonderzoeker Herbert Schröder-Stranz die niet terugkeerde van een expeditie naar de Noordpool”, aldus Franziska Wolffheim.

Het is volgens de recensente de eenzaamheid die de twee soms zo verschillende hoofdpersonen met elkaar verbindt. Herbert is de Einzelgänger die geen toegang tot zijn gevoelens heeft. Olga komt door de dood van Herbert wederom in de eenzaamheid terecht. Als ze in 1945 richting het westen moet vluchten – ze woont ondertussen in een Silezisch dorp – is ze doof, kan geen les meer geven en wordt nog eenzamer.

Uiteindelijk belandt ze in de Neckar regio en verdient wat bij als naaister. Ze naait ook in het gezin van een predikant. De kleine zoon Ferdinand geeft haar warmte en ligt haar tot Olga’s dood na aan het hart. De recensente merkt op dat we deze situatie kennen uit Schlinks roman “Der Vorleser”, alleen zit volgens haar de bestseller uit 1995 vol spanning en erotiek. “Ferdinand blijft een vage persoon – ‘een goede jongen…, maar hij is een beetje saai’, aldus de karakterschets van Olga”.

Het bericht in Spiegel sluit af met de vermelding van het derde deel van de roman. Dit bestaat uit brieven die Olga naar Herbert in de Noordpool stuurt. De lezer komt hierdoor meer te weten over Olga’s gevoelens, hoe verscheurd ze is tussen hoop en angst, liefde en woede op de geliefde die haar voor een dwaze expeditie heeft verlaten. Ook als Olga ervan uit kan gaan dat Herbert al lang dood is, blijft ze brieven schrijven. “Dat dit deel van het boek stilistisch soms wat holle frasen vertoont, anders dan de voor de rest helder en strak gehouden roman, kun je de schrijver vergeven,” aldus de afsluitende zin.

BRON
Der Spiegel: Ach, Olga, du bist zu gut!