Blog Allard van Gent

Op 30 november opende in het Berlijnse Museum für Fotografie de tentoonstelling “Saul Leiter. David Lynch. Helmut Newton: Nudes”. Met 4.700 personen werd meteen een bezoekersrecord gevestigd. Het is de eerste keer dat de Helmut Newton Stichting een tentoonstelling uitsluitend aan het thema naakt wijdt. De foto’s van Leiter, Lynch en Newton zijn nog tot 19 mei 2019 te bewonderen.

Kleine portretten
Parallel met zijn modefotografie voor Harper’s Bazaar en zijn beroemde New Yorkse straatfotografie ensceneerde Saul Leiter ook naaktfoto’s in de studio. Deze intieme zwart-wit opnames ontwikkelde hij zelf in zijn eigen doka en bleven tijdens zijn leven min of meer achter gesloten deuren. Alleen een paar vrienden kenden de foto’s. De vrouwelijke modellen waren vriendinnen of geliefden van de kunstenaar. Hij portretteerde ze in zijn woning in New York.

Na zijn dood in 2013 werden de verschillende aspecten van zijn werk door Margit Erb, directrice van de Saul Leiter Foundation, bij elkaar gebracht, gepubliceerd en deels ook opnieuw ge-edit. Zo ontstond onlangs bij uitgeverij Steidl-Verlag een publicatie n.a.v. deze naaktserie onder de titel „In My Room“ , in de New Yorkse Howard Greenberg Gallery een expositie met enkele uitgekozen naaktmotieven – en nu bij de Berlijnse Helmut Newton Stiftung dus voor de eerste keer een presentatie met ca. 100 Vintage of Late prints. Te zien zijn naaktportretten in klein formaat van een of meerdere vrouwen die op sofa’s liggen of in het tegenlicht een silhouet worden, die in gedachten verzonken een sigaret roken, die geamuseerd of verleidelijk voor Leiters camera poseren. Daarbij zijn niet alle modellen naakt. Het zijn subtiele, ja bijna schuchtere toenaderingen tot het wezen en het lichaam van de vrouw, aldus de informatie tekst op de website van het museum.

Abstracte lichaamsfoto’s
Bijna een halve eeuw later geven de naaktopnames van David Lynch een soortgelijke sfeer weer. De foto’s stammen vooral uit Lodz en Los Angeles en zijn grotendeels zwart-wit. Het zijn abstracte foto’s van lichamen, vaak met vergrootte details die pas bij de tweede blik met een menselijk lichaam in verbinding worden gebracht. Lynch koos voor de 25 motieven een groot fotoformaat. Nu zijn ze voor de eerste keer en exclusief voor de Berlijnse tentoonstelling bij elkaar gebracht en vergroot. Ook hier ontstond eerst een publicatie vooraf die in 2017 onder de titel “Nudes” bij de uitgever van Fondation Cartier in Parijs gepubliceerd werd. De naaktopnames van Lynch ontstaan parallel en autonoom met zijn filmwerk waarin zo nu en dan seksuele toespelingen en handelingen te zien zijn. Zijn fotografische “Nudes” werken net zo mysterieus als zijn films. Bij het zien van de foto’s lijkt het alsof we het gevoelige omcirkelen en onderzoeken van het vrouwelijke lichaam met de fotocamera nog voelen, aldus het persbericht bij de expositie. De intimiteit (of de illusie van een intimiteit) ontstaat hier door de motieven van een bijna tactiele sensualiteit, ook als we enkel een naakt bovenbeen of een naakte arm zien.

Inspirator
In de jaren 70 begon Helmut Newton aan de ene kant met zijn naaktfotografie en aan de andere kant met zijn modefoto’s. Zijn serie „Naked and Dressed“ markeert de overgang van mode naar naakt. De „Big Nudes“ maakten hem wereldberoemd en inspireerden talrijke collega’s en beeldende kunstenaars tot imitatie of nieuwe interpretaties. De huidige presentatie omvat ongeveer 60 van zulke iconen uit sommige van zijn beroemde tentoonstellingen en projecten zoals „Helmut Newton’s Illustrated: Pictures from an Exhibition“, „White Women“, „Sleepless Nights“, „Big Nudes“, „Sex and Landscapes“, „Work“ of „Us and Them“ alsook ongeveer 40 tot nu toe niet getoonde werken uit het archief van de Helmut Newton Stichting, waaronder talrijke polaroidfoto’s.

Newton schiep een ongeëvenaard werk vol verleiding en tijdloze elegantie, ook en vooral in het genre naaktfotografie. Daaronder bevinden zich portretten van naakte mensen aan het zwembad, geraffineerde opnames van ongeklede etalagepoppen en andere op mode gebaseerde naaktfoto’s, halfnaakte modellen met orthopedische prothesen of provocerende ensceneringen van seksuele obsessies met vrouwelijke bezetting die volgens het persbericht veel mogelijkheden tot verbeelding en associatie bieden.

Museum für Fotografie
(volledig rolstoelvriendelijk)
Jebensstraße 2
10623 Berlin

Openingstijden:
Maandag gesloten
Di   11:00 – 19:00 uur
Wo 11:00 – 19:00 uur
Do  11:00 – 20:00 uur
Vr   11:00 – 19:00 uur
Za   11:00 – 19:00 uur
Zo  11:00 – 19:00 uur

Entree
10 euro (met kortingskaart 5 euro)

Openbaar vervoer
U-Bahn U1 (Kurfürstendamm); U2, U9 (Zoologischer Garten)
S-Bahn S5, S7, S75 (Zoologischer Garten)
Bus M19, M29 (Kurfürstendamm); M45, M46, M49, X9, X10, X34, 100, 109, 110, 200, 204, 245, 249 (Zoologischer Garten)