Blog Allard van Gent

In de vorige eeuw, in het internetloze tijdperk, kon je als lezer van een krant ook al reageren op het nieuws. Neem nu de lezer in het café, die de krant met een houten krantstok eraan las en verheugd vaststelde dat zijn politieke partij op een overwinning afstevende. Hij stak zijn duim op naar de barman die vragend keek of de man nog een koffie, biertje of een glas jenever wilde hebben. Die persoonlijke duim is natuurlijk niet te vergelijken met het duimpje in de digitale krant waar je met je wijsvinger (smartphone/tablet) of muis (pc) op klikt. Wilde je in die tijd een inhoudelijke reactie geven, dan klom je in de pen en schreef een lezersbrief. Als student heb ik daar meermaals gebruik van gemaakt om mijn onvrede over de studiefinanciering kenbaar te maken.

Vandaag de dag kun je bij een digitale bijdrage van een krant of tijdschrift een opmerking plaatsen. Dagelijks maken miljoenen mensen hier gebruik van. De reacties zijn in de regel extreem kort. Gaat de bijdrage over de coronapandemie, dan schiet het aantal reacties in de hoogte. Waarom? Omdat een grote groep mensen in de gaten heeft gekregen hoe je het nieuws op internet kun beïnvloeden. In de meeste reacties wordt direct of indirect melding gemaakt van de leugens die de traditionele media verspreiden. Hierdoor ontstaat een situatie waarin het oorspronkelijke nieuwsbericht in een zee van negatieve reacties ten onder dreigt te gaan. Dat is een strategie waar het rechtspopulisme patent op heeft. Ik moet eerlijk zeggen dat de rechts-populistische en extreemrechtse lezers dit ‘nieuws tot zinken brengen’ bijzonder goed onder de knie hebben. Zou je de huidige digitale krant vergelijken met de papieren editie, dan zie je dat deze groep in staat is een krant te creëren waarvan vrijwel alle pagina’s zijn volgeschreven met eenzijdige, negatieve reacties over dat ene berichtje op de voorpagina.

Kun je hier iets aan doen? Ja en nee. Mijn advies is om de krant op de website van de krant zelf te lezen en vooral niet op Facebook of andere sociale media. Dan ontloop je die diarree van reacties die bedoeld zijn om een visie te ondersteunen waar de honden geen brood van lusten. Het is alsof je naar een voetbalwedstrijd wilt kijken, maar contact met hooligans wilt uitsluiten. Dan zoek je ook geen voetbalstadion op, maar kijk je thuis, bij vrienden of in de kroeg.

Maar ik moet zeggen, het gaat al de goede kant op. Bij politieke onderwerpen en bijdragen over de pandemie komt meer dan tachtig procent van de reacties uit de rechts-populistische hoek. Dat klinkt paradoxaal, maar het maakt duidelijk dat het slechts één bepaalde groep is die zich helemaal uitleeft in reactieruimtes onder het nieuws. Waarom plaatsen die mensen zo massaal reacties? Volgens mij willen ze niets anders dan jennen, klieren, beledigen, mensen uitlachen en vooral hun eigen frustratie de vrije loop laten.

Eerst dacht ik dat het een goed idee zou zijn om de reactiemogelijkheid bij krantenberichten op social media en websites van kranten te verwijderen, maar daarmee ontneem je de lezers de mogelijkheid over een bepaald onderwerp te discussiëren. Wat ik wel als optie zie, is een ‘geen reactie app’ waarmee automatisch alle reacties onleesbaar zijn en je zelf geen reactie kunt plaatsen. Op die manier lees je het digitale nieuws alsof je met een papieren krant aan de ontbijttafel zit en het vers gedrukte nieuws tot je neemt. Door individueel gebruik van deze app kunnen de pestkoppen en klierige etterbakken gewoon hun gang gaan en volop reacties achterlaten, terwijl een andere groep lezers rustig het nieuws leest, het laat bezinken en weer tot de orde van de dag terugkeert. De pestkoppen en de klierige etterbakken merken waarschijnlijk zelf niet dat er niemand meer is die ze kunnen pesten of beledigen.

Zelf zou ik die app direct installeren. Nu al weet ik dat ik dan toch heel even de app zal verwijderen om ‘stiekem’ te kijken welke reacties er worden gegeven, maar die gewoonte slijt. Een dergelijke ervaring heb ik bij Twitter opgedaan. Je gaat weg bij Twitter, maar komt toch nog even terug om ‘stiekem’ te kijken. Daarna houd je het voor gezien.

Tot slot. Als ik toch wil reageren op een krantenbericht over het vaccineren en over de pandemie, wat dan? Dan adviseer ik om een blog in het leven te roepen en daar je meningen op het nieuws achter te laten. Dat kan echt opluchten. Je kunt dan zelf nog bepalen of je wel of geen reacties toelaat.