Blog Allard van Gent

Vandaag wordt de Keulse dichter Jürgen Becker 90 jaar. Afgelopen vrijdag zond Deutschlandfunk Kultur een interessante bijdrage over hem uit, gemaakt door de Berlijnse dichteres Nadja Küchenmeister. Becker is een dichter die echter het proza niet schuwt.

“Ik kan niet zeggen dat het bij het schrijven überhaupt om iets gaat, dat ik met bepaalde bedoelingen zou schrijven. Het gaat erom een tekst te schrijven waarin ik mezelf terugvind, waarmee ik mijn onzekerheden, mijn vragen niet beantwoorden kan, maar ik kan ze stellen. Dat zou misschien iemand die zich ermee bezighoudt, die het leest, net zo kunnen ervaren.” Met die woorden van Jürgen Becker gaat de radiodocumentaire van start. De dichter zegt vervolgens “als dat het geval is, dan heeft zo’n klein gedicht zelfs zijn zin.”

Drie personen houden zich al jarenlang met het werk van Jürgen Becker bezig. Dat zijn de schrijfster Ursula Krechel, de schrijver Marcel Beyer en Matthias Kniep. Hij is de uitgever van bloemlezing “Jahrbuch der Lyrik” en verantwoordelijk voor het programma in het “Haus für Poesie” in Berlijn.

Volgens Krechel zijn de teksten van Becker niet uit een dagboek genomen, maar zijn ze een continue vorm van begeleiden en reflecteren. “Misschien is werkelijk het schrijven zelf – jour à jour – een levenservaring die geen verandering meer nodig heeft”, zegt Krechel.

Becker zelf zegt hierover: “Als ik een gedicht heb geschreven, vraag ik mezelf: weet ik nu dan meer? En ik moet vaak zeggen: ach, eigenlijk weet ik niet veel meer. Ik heb in het moment een licht ontstoken of heb met de zaklantaarn in het donker geschenen, maar fundamenteel verandert er niets.”

De 90-jarige dichter gaat volgens Mathhias Kniep altijd van dagelijkse routines uit: “Wat doe je? Wat moet je in de tuin doen? Moet je weer naar de kapper? Dat is het uitgangspunt voor de herinneringen die terugkomen. Men herinnert zich immers het bijzondere uit een alledaagsheid. Het is nooit andersom.”

Het verleden is niet constant aanwezig, zegt Becker. Maar: “Als ik schrijf, merk ik hoe herinnering ontstaat, hoe herinnering wordt gemaakt.”

“De vriendelijke begeerte zich tot de wereld en de taal te wenden en de wereld niet te hiërarchiseren – alles, alles kan productief worden – deze begeerte is in de loop der decennia niet alleen de aanleiding, maar in zekere zin ook de motor van het schrijven gebleken”, zegt collega-schrijver Marcel Beyer.

Tijdens het bezoek van Nadja Küchenmeister steekt de schrijver steeds weer een sigaret op. Het is twintig jaar geleden dat hij voor de laatste keer een poging deed met roken op te houden. De documentairemaakster beschrijft hoe Becker tijdens zijn leven de veranderende landschappen en stemmingen in zijn gedichten probeert vast te houden. Matthias Kniep zegt hierover het volgende: Becker gaat altijd uit van wat hij heeft gezien, daarom zijn er ook zoveel beeldbeschrijvingen in zijn teksten. Ansichtkaarten worden beschreven, schilderijen waar hij van houdt. Volgens mij zijn er bijna alleen maar concrete dingen in zijn teksten, het wordt zelden abstract.”

Becker bevond zich altijd in de omgeving van beeldend kunstenaars. “Boze tongen hebben beweerd dat ik alleen met Rango Bohne ben getrouwd, omdat ze schilderes was, omdat ik eindelijk die geur om me heen wilde hebben”, vertelt hij. Jürgen Becker was 56 jaar lang met haar getrouwd. Er ontstonden gezamenlijke boeken. Rango Bohne stierf in september 2021.

Jürgen Becker won in 2014 de gerenommeerde Büchnerpreis (Duitse literatuurprijs). Er zijn tot nu toe geen werken van hem in het Nederlands verschenen.

Meer over Jürgen Becker staat (in het Duits) op de volgende webpagina van Deutschlandfunk Kultur:
https://www.deutschlandfunkkultur.de/die-wirklichkeit-macht-immer-mit-100.html

Bijdragen in de Duitse media n.a.v. de 90ste verjaardag van Jürgen Becker:

Süddeutsche Zeitung: Der riesige Rest

WDR: Der Dichter Jürgen Becker wird 90

Tagesspiegel: Die Schatten des früher Gesagten

Die Zeit: Der Sound des Augenblicks