Spiritueel Berlijn in beeld

Posted on 13 september 2014 by AvG Plaats een reactie

Te midden van de hectiek, de stress en het alledaagse leven viert spiritualiteit vandaag de dag weer hoogtij. Berlijn is een toevluchtsoord voor allerlei zoekende en praktiserende individuen, tolerantie is van oudsher een kenmerk van deze buitengewone stad.

Bovenstaande woorden vormen de inleiding bij de officiële filmbeschrijving van Spirit Berlin, een documentaire die op donderdag 25 september in première gaat. In deze film van Kordula Hildebrandt beleeft de jonge acteur Stephan Ziller, die zichzelf speelt maar nu eenmaal van beroep acteur is, een trip door de wereld van de ashrams, spirituele centra en gemeenschappen. Daarbij ontmoet hij de mooie yogalerares Simone en wordt verliefd op haar. Al snel dreigt hij zichzelf te verliezen in het brede scala aan verlichtingsmogelijkheden. Radeloos rennend van het ene evenement naar het andere rijst de vraag of Stephan ooit een innerlijke rust en zijn ware liefde vinden kan.

Interview
In het gratis Berlijnse maandblad Sein las ik vandaag een interview met regisseuse Kordula Hildebrandt. Na een studie geesteswetenschappen en een cursus tot yogalerares reisde ze onder andere naar India, Taizé, Lourdes en liep de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Spirituele ervaringen deed ze op bij Zen-meesters, in het Osho-centrum in Poona, in Taizé, bij Yoga Vidya, in ZEGG (een centrum voor experimentele samenlevingsvormen in Bad Belzig) en verschillende ashrams/centra. In 2013 richtte ze Hildebrandt Film op. De documentaire Spirit Berlin is haar debuut op het gebied van de lange film.

Het idee
Hoe kom je op het idee over de spirituele zoektocht van een jonge acteur in Berlijn te vertellen? Deze openingsvraag had van mij kunnen zijn maar is van dr. Isabell Lütkehaus, een yogalerares en voorlichter van de Ayurvedische voedingsleer uit Berlijn. De regisseuse antwoordt dat ze haar eigen ervaringen in een filmproject wilde omzetten. Spirit Berlin noemt ze een documentaire met een filmische dramaturgie. “Het is een voordeel dat de hoofdpersoon acteur is, want hij heeft affiniteit met de camera én hij schrikt niet terug van de techniek. Het was ook een bewuste keuze dat hij met een vrouwelijke collega – Simone Geißler – inzichten bij yoga zou opdoen en samen met haar partner-yoga zou beleven. Simone Geißler is yogalerares én actrice.

Verliefd
Tijdens de filmopnamen heb ik dan gemerkt dat Stephan verliefd werd op de yogalerares Simone. Als documentairemaakster heb ik dat van afstand gefilmd. Stephans liefdesverhaal heb ik als vorm van drama in de film verwerkt, erin gevlochten. Tijdens het snijden van de film hebben coproducent Sascha Supastrapong en ik gemerkt dat we Stephans heldenreis nog duidelijker konden maken als we enkele scenes filmden waarin ze samen yoga-oefeningen op het dak doen of in een rubberboot over het Landwehrkanal varen. We hebben het liefdesverhaal gebruikt om van Stephans reis door het spirituele Berlijn én de interviews met internationale sterren uit de spirituele scene er nog een gedramatiseerd verhaal voor de toeschouwers aan toe te voegen.”

Deelnemende organisaties
Berlijn barst van de mogelijkheden op spiritueel gebied. In het interview vertelt Kordula Hildebrandt dat ze bij het zoeken naar organisaties voor de film werd bijgestaan door een bevriende klankgenezeres, Susanne Schinnerl. Via haar kwam ze in contact met spirituele meesters als Sacinandana Swami, Didi Sudesh, Mata Umila Devi en Sri Sri Ravi Shankar. Suzanne begeleidde haar ook aan het begin van de film tijdens het yogafestival en het 30-jarige feest van Art of Living in het Berlijnse Olympiastadion. “Dan duik je in die wereld. Je spreekt met de mensen en wordt verder op weg geholpen. De scene in de biologische winkel, waar Stephan flyers verzamelt, die was ook daadwerkelijk zo. De keuzes die we maakten hingen ook van de aanbieders af. De Rozenkruisers en de vrijmetselarij wilden bijvoorbeeld niet meewerken maar wensten ons wel veel succes. Organisaties vanuit de kerk en Islamistische gemeenschappen of Joodse gemeentes hadden überhaupt geen interesse en hebben – op enkele na – niet eens op het verzoek gereageerd”, aldus Kordula Hildebrandt.

Veel yoga
Voor yoga, in al zijn facetten, is heel veel plaats in de film. Waarom? Dat vraagt interviewster Isabell Lütkehaus. De regisseuse antwoordt dat yoga in Berlijn boomt. In 2003 was dat nog anders. Ze leefde destijds zelf voor het eerst in Berlijn en deed een keer mee aan een ‘anarchistische’ yogacursus in een grote, alternatieve woongroep. “En zoiets als biologische winkels waren er niet nog niet in die hoeveelheid in Mainz, waar ik studeerde”, legt Kordula uit. Volgens haar breidde yoga en de ecologische beweging zich vanuit Berlijn uit over het hele land. “Net als mode of muziek. Wat dat betreft is yoga een van de hypes die uit Azië via Amerika hier in Europa neerstreek. Dat er in Spirit Berlin verschillende yogarichtingen aan bod komen, dat is echter toevallig. Karate, boeddhistische centra en soefi’s zijn net zo vertegenwoordigd.”

Verlichting
Volgens de filmmaakster laat Stephan in de film precies zien wat hij allemaal beleeft in de diverse centra en verstopt hij zichzelf niet. “Hij is een beetje meer geworden”, vertelt Kordula. Eigenlijk was het haar plan om aan de hand van een ‘held’ haar eigen proces, wat ze zelf heeft beleefd, te tonen. “Maar dat dit onmogelijk is, Stephan is nu eenmaal niet ik, das was wel duidelijk. Maar zo héél anders dan bij mij was zijn zoektocht ook niet. Ik vind het zeer authentiek, ook met zijn weerstanden. Daarom kan iedereen zich met de film en zijn zoektocht identificeren.” Ze beklemtoont dat ze het fantastisch vindt dat Stephan, ondanks dat hij verliefd werd op Simone, zijn spirituele reis voortzette.

Commercie
Tot slot gaat het in het interview over de kijk op spiritualiteit in het algemeen. Het is big business en de interviewster wil weten hoe de regisseuse dit ziet. “Ik had de kritiek op de ‘aanbiedingen in de spirituele supermarkt’ niet echt in het vizier. Natuurlijk heb ik gezien dat er her en der woekerwinsten worden opgestreken maar aangezien het voor mij in de film vooral om diepgaande, ‘echte’ spirituele ervaringen ging, heb ik dit in de film alleen kort aangestipt.” Hiermee doelt ze op de scene waarin Stephan in de supermarkt alle flyers mee naar huis neemt en daar bekijkt wat bij hem past. In de film probeert Mitsch Kohn een antwoord te geven op Stephans vraag hoe hij vindt wat hij zoekt. “Misschien ben je vandaag meer open voor yoga of is een wandeling door de natuur beter of wil je liever mediteren.”

Spirituele psychose
Volgens Kordula Hildebrandt geeft Ronald Engert, de uitgever van het tijdschrift Tattva Viveka, een zeer duidelijk antwoord op die vraag: “Er bestaat zoiets als een spirituele psychose”. Volgens de regisseuse bedoelt hij daarmee dat er ook zoiets bestaat als het te verbeten zoeken naar zielenrust of spirituele verlichting. “Dus dat het dan bij die mensen enkel en alleen nog om zichzelf en hun ‘reinheid’ draait. Dat drukt zich dan ook uit in een extreme levenswijze. Dat kan dus ook een te gezonde levenswijze zijn. In zoverre is het juist dat ik de commercie niet bekritiseer, ik ben sowieso geen filmmaakster tégen iets maar vóór iets. In Spirit Berlin gaat het veel meer om de overwinning van angsten. Stephans moed staat voorop, de moed om dit allemaal in een film, dus voor de camera, te beleven. Het is een intiem portret over de overwinning van zijn angsten. Zo luidt uiteindelijk de hartelijke boodschap van de film: je hoeft jezelf niet te verstoppen als je in je hart bent.”

Spirit Berlin gaat op 25 september in heel Duitsland in première en gaat in Berlijn in de volgende drie bioscopen van start:
– Sputnik (Kreuzberg)
– Ladenkini (Friedrichshain)
– Babylon (Kreuzberg)

De Heimatpremiere in Berlijn vindt op zondag 21 september in Cineplex Bad Kreuznach plaats. Aansluitend volgt een gesprek met de filmmaakster. Meer informatie op de speciale FB-pagina.

Bekijk de trailer: