Blog Allard van Gent

Hieronder staat een voorproefje van mijn bijdrage in de huidige uitgave van Kunsttijdschrift Vlaanderen.  Dit nummer staat helemaal in het teken van de Frankfurter Buchmesse en de Vlaamse boekenwereld. Net als de andere uitgaven van Kunsttijdschrift Vlaanderen is het weer een écht bewaarexemplaar!

Trend bij Duitse boekwinkels

Door de komst van Amazon bleven bij veel boekwinkels in Duitsland de klanten weg. Duitsland is de belangrijkste buitenlandse markt voor het Amerikaanse internetbedrijf. In 2012 bedroeg de omzet van amazon.de 8,7 miljard dollar, een jaar later 10,5 miljard dollar en in 2014 kon amazon.de een omzet van 11,9 miljard dollar noteren. Boekhandelaren doen er alles aan hun klanten te behouden en nieuwe te winnen. Naast de traditionele lezingen door schrijvers houden ze ook andere bijeenkomsten zoals bijvoorbeeld Opsluiten en genieten (Einschießen und genießen), waarbij je je ’s avonds in de boekenwinkel laat opsluiten om onder het genot van drankjes en hapjes ontspannen het boekenaanbod te bekijken.

Hapjes, drankjes en boeken
Anne Heine–Hagen is eigenaresse van boekenwinkel Kortenkamp in het stadje Haltern am See, gelegen op de grens van Münsterland en het Ruhrgebied. Sinds 2012 organiseert ze Opsluiten en genieten. Een vaste klant bracht haar op het idee. ‘Die persoon had een foldertje bij zich van een Zwitserse boekhandel die dit soort avonden organiseert. Wij dachten toen: dat doen wij ook.’ De boekenzaak van Anne Heine–Hagen is een familiebedrijf. Het ontstond uit de boekbinderij die haar overgrootvader Alexander Kortenkamp in 1869 op deze locatie in het leven riep. Ik zit met haar in een hoek van de winkel, de plek waar tijdens de bijeenkomst de hapjes en drankjes staan voor degenen die zich hier na sluitingstijd laten opsluiten. ‘De zaak sluit om 18:30 uur. Daarna bereid ik alles voor. Dus ik zet de glaasjes op tafel, de wijnflessen en bijvoorbeeld schaaltjes met zoute krakelingen of stengels. Als om 19:00 uur de gasten binnen zijn, leg ik uit dat ze alle boeken kunnen inlezen, dat ze kunnen eten en drinken en ik vertel bijvoorbeeld ook waar de toiletten zijn. Het belangrijkste is dat ze weten dat ze er ook weer uit kunnen. Ik laat altijd mijn mobiele telefoonnummer achter voor het geval er iets gebeurt. Tegen 22:00 uur kom ik terug, praat nog eventjes met de gasten, beantwoord wat vragen, reken de boeken af die ze willen kopen, ruim op en sluit de winkel weer af’, vertelt Heine-Hagen.

Toename
Het evenement duikt steeds vaker op. Boekhandel Rainhof Scheune in Kirchzarten biedt het onder de naam Buchgenuss nach Ladenschluss (boekengenot na sluitingstijd) aan. Die Buchhandlung in Homberg/Ohm stelt het op de website onder de naam Spätlesen (laatlezen) voor. Ook in Zwitserland en Oostenrijk nodigen boekhandelaren hun klanten uit voor een gezellig, exclusief avondje in de winkel. Hoeveel zaken dat evenement organiseren, is niet bekend. Dat zegt Claudia Paul. Zij is woordvoerder van de Börsenverein des Deutschen Buchhandels. Dit is de vereniging van het boekenvak die ook de Frankfurter Buchmesse organiseert. ‘Getallen over de acties zijn bij ons niet voorhanden. Dat wordt nergens geregistreerd, maar je kunt ervan uitgaan dat het aantal van dit soort evenementen stijgt. Bovendien praten collega’s er met elkaar over welk format of welk idee goed loopt en dat wordt dan ook op een andere plek overgenomen’, verduidelijkt Paul.

Creativiteit
De bijeenkomst is opgezet als een vorm van klantenbinding, maar ook om je als winkel van andere boekenzaken te onderscheiden en zo nieuwe klanten te lokken. Rondom het thema boeken en de boekwinkel worden tal van acties georganiseerd. ‘Het zijn niet meer uitsluitend de klassieke lezingen of de leesmiddagen voor kinderen’, legt Paul uit. ‘Steeds vaker doet het evenement-karakter van zich spreken. Daartoe behoort ook een actie zoals Einschießen und Genießen. Wij als belangenbehartiger voor boekhandelaren en uitgevers worden enthousiast van dergelijke acties rondom boeken. Hoe creatiever, hoe beter, want alleen zo geef je het levendige en spannende karakter van de boekhandel weer en alleen zo enthousiasmeert een boekhandelaar zijn klanten. Uiteindelijk bindt hij zijn klanten daar ook mee. Het is plezierig en leuk zelf weer eens in de winkel rond te snuffelen en boeken te kopen.’

Persoonlijke ervaring
De Duitse bloggers Bianca Guerrieri en Agnes Bobrowski hebben een boekenblog. Vorig jaar berichtten ze over hun gezamenlijke eerste ervaring met Einschließen und genießen bij boekhandel Knodt in Würzburg. ‘Ik moet zeggen, het heeft absoluut iets verhevens om na sluitingstijd als VIP door de kasten te snuffelen, te gaan zitten en verschillende soorten literatuur in te kijken. Als extraatje gaven de klaargezette stoeltjes aan de avond nog een bepaald soort gezelligheid’, merkt Bobrowski op in haar blog Lesemaus im Schafpelz. De twee bloggers waren in het gezelschap van een vrouw die de boekwinkel al sinds langere tijd bezoekt. ‘Die vaste klant vertelde ons anekdotes die haar al tientallen jaren met de boekwinkel verbinden. Het is mooi te zien dat ook in tijden van online-boekhandelaren de persoonlijke adviezen van vakmensen nog worden gewaardeerd’, schrijft Guerrieri over de deelneemster die er kind aan huis is. Ze komt tot de conclusie dat de avond zeer liefdevol was georganiseerd met heerlijke hapjes en een bijzonder vriendelijke dienstverlening. ‘Ik hoop dat veel mensen zich bij Einschließen und genießen aanmelden en dat deze actie veel navolgers heeft’, schrijft ze verder op haar blog Schatz, ich will ein Buch von dir!

E-books
Als je het in Duitsland over de kleine, klassieke boekhandels hebt, dan kom je niet om Amazon heen. Ze staan als David en Goliath tegenover elkaar. De Amerikaanse onlinereus beschikt over zijn eigen e-reader met de naam Kindle. Daarmee kun je enkel de e-books van Amazon lezen. In 2013 verscheen Tolino op de Duitse markt. Dat leesapparaat is het antwoord van toonaangevende Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse boekhandels op Kindle. Een jaar later deed in België het Tolino Shine model zijn intrede. Volgens Anne Heine–Hagen functioneert de Tolino goed. ‘Het e-book en het haptische boek, om het maar zo te zeggen, vullen elkaar goed aan. In het begin werd er gevreesd dat het gedrukte boek gevaar liep. Als boekhandel moet je het e-book ook aanbieden, want anders word je een beetje als antiquarisch aangezien. Wat dat betreft moet je met de tijd meegaan. Het e-book is handig voor mensen die op reis gaan.’ Naast het e-book en de e-reader is het voor de boekhandelaar noodzakelijk een website te hebben en als het even kan ook een onlineshop. Boekhandel Kortenkamp heeft zijn onlineshop ruim vijf jaar in gebruik. Hoewel je de boeken thuis kunt laten bezorgen, halen de meeste gebruikers de bestelling zelf in de boekwinkel af en combineren dat uitstapje vaak met andere bezigheden in de stad.

Boekhandelprijs
In 2014 riep de Duitse staatssecretaris voor Cultuur en Media Monika Grütters de Duitse Boekhandelprijs (Deutscher Buchhandlungspreis) in het leven om de kleine boekwinkels in Duitsland te ondersteunen. ‘Het zijn juist de kleine boekwinkels die in Duitsland nog in alle regio’s voorhanden zijn en die mensen in alle leeftijdsgroepen met competent advies en inspirerende bijeenkomsten ondersteunen bij de plezierbeleving aan het lezen en het gesprek over literatuur. Ze staan er ook borg voor dat boeken en schrijvers die niet op de bestsellerlijsten staan voor het voetlicht worden gebracht. Door internetgiganten zoals Amazon worden ze echter sterk bedreigd. Uiteindelijk beslist het koopgedrag van de klanten hoe de klassieke boekhandel in de toekomst zal voortbestaan. De Duitse regering schenkt de Duitse Boekhandelprijs ter waarde van een miljoen euro om bij het grote publiek het bewustzijn van de betekenis van deze culturele wegmarkeerders in onze steden te verscherpen’, stelde Grütters tijdens de uitreiking van de eerste Boekhandelprijs in 2015. De boekwinkels artes liberales-Buchladen uit Heidelberg, Literatur Moths uit München en boekhandel Rote Zora Merzig uit Merzig mochten elk 25.000 euro in ontvangst nemen. Vijf andere winnaars ontvingen elk 15.000 euro en 100 boekwinkels namen ieder 7.000 euro mee naar huis. De prijswinnaars van 2016 worden op 5 oktober 2016 in Heidelberg bekendgemaakt.

Toekomst
De meeste deelnemers aan Opsluiten en genieten gaan met één of meerdere boeken naar huis. ‘Een prettige bijkomstigheid’, vindt Anne Heine–Hagen. Na ruim vier jaar rijst de vraag of het evenement Opsluiten en genieten voor boekhandel Kortenkamp nog steeds de moeite waard is. Immers, alle potentiële deelnemers hebben zich nu toch wel een keertje laten opsluiten. ‘Dat dachten wij ook, maar …..lees het complete artikel in de huidige uitgave van Kunsttijdschrift Vlaanderen. Bestel via deze link.

Mijn bijdragen in Kunsttijdschrift Vlaanderen zijn ook na te slaan in de Openbare Bibliotheken Vlaanderen.

In de video hieronder is vanaf minuut 05:40 is te zien hoe een avondje ‘Einschießen und genießen’ er bij boekenwinkel Kortenkamp in Haltern am See uitziet (april 2012).

Hieronder een kijkje bij een avondje “Auslesezeit” in boekhandel Christiansen in Hamburg: