Blog Allard van Gent

Al in de 16e eeuw bestaat in Nederland een uitdrukking waarin mensen die vanwege een kleinigheid een enorme ophef maken belachelijk worden gemaakt. Dat lees ik in een boekje waarin 200 Duitse uitdrukkingen worden verklaard. Holland in Not is er één van.

Volgens de auteur Jochen Krause* werd in Nederland van iemand die van een kleinigheid een grote ophef maakte gezegd ‘Wenn den ein Floh beißt, dann ist ganz Holland in Not‘ **.  Verder schrijft Krause dat Nederland daadwerkelijk altijd in gevaar verkeerde door de dreiging van dijkdoorbraken, overstromingen of vijandelijke bezettingen.

Krause noemt in deze context ook de uitdrukking Jetzt ist Polen offen als een aanverwante zegswijze. ‘De uitdrukking stamt uit de 18e eeuw, toen het afgezwakte Polen niet meer in staat was zijn grenzen tegen aanvallers te beschermen. Polen was echt letterlijk open’, aldus Krause.

Tot slot noemt hij een tweede uitdrukking die verwant is aan Holland in Not en die luidt: Noch ist Polen nicht verloren. Waar deze zin vandaan komt is volgens Krause snel te verklaren. Met deze zin begint namelijk het Poolse volkslied.

In het dagelijkse radioprogramma Guten Morgen Niedersachsen van de Duitse radiozender ffn verklaarde Jochen Krause onder de naam Dr. Wort woorden en uitdrukkingen uit de Duitse taal. Tweehonderd besprekingen kwamen in het boekje Mich laust der Affe terecht.

Dit boek is een aanrader voor degenen die nieuwsgierig zijn naar de herkomst van Duitse woorden zoals Kulturbeutel/Kulturtasche, Geil of Strammer Max maar ook naar de oorsprong van uitdrukkingen als  Jemanden auf den Wecker gehen, die Werbetrommel rühren of etwas auf Vordermann bringen. Natuurlijk komt ook de zegswijze Ich glaube, mich laust der Affe aan bod!

Mich laust der Affe
Uitgeverij: Rowolt
Aantal pagina’s: 208
ISBN: 9783499628085
Prijs: € 8,99

** De genoemde uitdrukking ‘Wenn den ein Floh beißt, dann ist ganz Holland in Not‘ kan de vertaling zijn van ‘Bijt hem een vloo, soo is Holland in last‘. Meer hierover staat op www.etymologiebank.nl

* De komediant Jochen Krause stierf in februari 2012 op 61-jarige leeftijd:
ffn-Comedian Jochen Krause ist tot

Lees ook: Een spreekwoord een waar woord

Lees ook: Kannitverstan