Blog Allard van Gent

Op 26 april, precies op tijd voor de Leipziger Buchmesse, verschijnt de nieuwe roman van de Oostenrijkse schrijver Robert Seethaler. Oostenrijk is gastland. Volgend jaar zijn Nederland en Vlaanderen aan de beurt.

Wenen 1966. De 31-jarige Robert Simon werkt als manusje-van-alles op de Karmelitermarkt. Hij is tevreden met zijn leven. 20 jaar na het einde van de oorlog is de stad uit de puin herrezen. Er breken nieuwe tijden met nieuwe mogelijkheden aan en Simon laat zich meevoeren. Hij pacht een café. Het aanbod is overzichtelijk en strikt genomen is het geen echt café. Maar de mensen uit de buurt komen langs en vertellen hun verhalen, over verlangen, over verlies, over onverhoopt geluk. Ze komen langs, zoekend naar gezelschap, sommige hopen zelfs op de liefde en terwijl de stad om hen heen ontwaakt, verandert ook het leven van Simon zelf.

Bovenstaande beschrijving is gebaseerd op de beschrijving van de uitgeverij die ook schrijft dat Das Café ohne Namen een roman is over de menselijke drang tot verandering: “Met een schat aan onvergetelijke figuren en hun bijzondere aandacht voor de details van het leven vertelt Robert Seethaler hoe een nieuwe wereld ontstaat die net als bij al het nieuwe zijn einde al in zich meedraagt.”

De uitgeverij biedt ook een Leseprobe aan, een mooie gelegenheid de eerste 15 bladzijden van het boek te lezen. Dat heb ik gedaan. Ze nodigen uit tot verder lezen. De schrijfstijl van Robert Seethaler bezorgt me altijd weer veel leesplezier. De sfeer van het boek beklijft nu al.

Ik kan het niet laten de eerste alinea te vertalen. “Robert Simon verliet de woning, waarin hij met de oorlogsweduwe Martha Pohl woonde, op een maandagochtend om half vijf. Het was in de nazomer van het jaar 1966, Simon was eenendertig jaar oud. Hij had enkel ontbeten – twee eieren, brood met boter en zwarte koffie. De weduwe had nog geslapen. Uit de kamer had hij haar zachte snurken gehoord. Hij hield van het geluid, het ontroerde hem op een merkwaardige manier en soms wierp hij een blik door de spleet van de deur waar hij in het donker de wijd geopende neusgaten van de oude vrouw vermoedde.”

De voorgepubliceerde tekst verraadt al veel over Simon, een geliefd manusje-van-alles op de Karmelitermarkt. De lezer is getuige van het gesprek dat hij in de woning boven het café samen met de eigenaar heeft. Het pachtcontract wordt besproken. Door dit gesprek komen we te weten dat Simons vader als oorlogsheld in een lazaret het leven liet en zijn moeder drie maanden later aan een bloedvergiftiging stierf. Hun zoon Simon groeide op in een tehuis voor oorlogswezen.

Na de oorlog, in mei 1947, beleeft hij samen met honderden andere Weners hoe het door bommen verwoeste reuzenrad in Prater weer is opgeknapt en de eerste rondjes draait: “Ook hij jubelde en schreeuwde, tegelijkertijd had hij op de een of andere manier het gevoel iets verkeerds te doen. Hij voelde zich niet op zijn gemak in de schaduw van dit krakende monster waarvan de verbindingsstangen hem veel te dun schenen om de houten gondels met hun zwaaiende en lachende passagiers te dragen.”

Op 15-jarige leeftijd laat hij de schooltijd achter zich. “Hij kon lezen en schrijven en met de vinger op de kaart vond hij de belangrijkste landen met hun hoofdsteden en dat was volgens hem voldoende om je weg in de wereld te vinden.” Op de Karmelitermarkt verricht de lange en magere protagonist zeven jaar lang allerlei hand- en spandiensten. De markthandlaren kennen hem. Hij wordt hier altijd vriendelijk begroet.

De Leseprobe eindigt op de openingsdag van Simons café dat de jaren daarvoor een duistere, verwaarloosde zaak was. De eigenaar, een voormalige wijnboer uit Südburgenland, had het na de oorlog overgenomen en het zonder enige ambitie in leven gehouden. “Hij was een gesloten man van weinig woorden die meestal op een kruk naast de ingang zat en met een wazige blik naar de straat staarde. Zijn bier was te warm en iedereen op de markt wist dat de hardgekookte eieren langer dan slechts een paar dagen in de glazen pot zwommen.”

Toch kwam Simon er graag op bezoek. Hij was vooral onder de indruk van de klimop die aan de voorgevel naar boven kroop. Hij dacht er vaak aan dat het niet moeilijk moest zijn de mensen naar binnen te krijgen: “Koud bier, schone glazen en een echte koffiemachine, niet zo eentje als dat wanstaltige geval dat binnen op de bar stond en niets anders dan lawaai en zwarte bitterheid produceerde.”

In het begin van de roman wordt ook de titel duidelijk. Simon heeft het pachtcontract ondertekend en gaat aan de slag. Hij wil zijn café weer schoon en toegankelijk maken. “Naast de voordeur sneed hij een grote rechthoek in de klimop en schroefde een krijtbord voor gerechten en dranken aan de muur. Hij wilde ook een bord boven de deur aanbrengen, maar ondanks het vele nadenken was hem nog geen passende naam voor zijn café te binnen geschoten. Hij besprak het probleem met Johannes Berg die zijn werk vanaf de andere kant van de straat gadesloeg. De slager was van mening dat de naam het allerbelangrijkste was.
“Wat zou je ervan vinden het gewoon naar jezelf te noemen”, zei hij. “Restaurant Simon. Dat past goed op een bord, kort en krachtig en je kunt de letters mooi groot schilderen.” Dat is een mogelijkheid, zei Simon, maar het scheen hem op de een of andere manier zelfingenomen. Bovendien zou hij geen restaurant openen maar een café.

“Misschien maakt het ook allemaal niet uit”, meende de slager na een poosje nadenken. “De Donau was er uiteindelijk ook altijd al voordat iemand haar Donau had genoemd. Dan blijft jouw café gewoon zonder naam en dat is goed zo.”

Live Stream op 27 april om 17 uur

Dagblad taz spreekt op de Leipziger Buchmesse met Robert Seethaler over zijn nieuwe roman Das Café ohne Namen. Het gesprek is via een live stream te volgen:

Robert Seethaler
Robert Seethaler groeit op in Wenen. Door een aangeboren oogziekte bezoekt hij een basisschool voor slechtzienden. Na zijn opleiding aan de toneelschool in Wenen werkt hij mee aan tal van film- en televisieproducties en toneelvoorstellingen in Wenen, Berlijn, Stuttgart en Hamburg. De Duitse televisiekijkers kennen hem als de patholoog-anatoom Dr. Kneissler in de politieserie Ein starkes Team. Vandaag de dag woont hij in Wenen en in Berlijn-Kreuzberg.

Als romanschrijver debuteert hij met Die Biene und der Kurt, waarmee hij in 2007 de debuutprijs van het Buddenbrookhaus in de wacht sleept. Twee jaar later wint de film Die zweite Frau de gerenommeerde Grimme-Preis in de categorie ‘beste film’.  Robert Seethaler schreef het scenario.

Media
Seethaler heeft al jarenlang een grote schare fans. Eén van hen is de Duitse journalist, schrijfster en presentatrice Christine Westerman (Zimmer Frei en Das Literarische Quartet): “Een nieuwe roman van Robert Seethaler, dat is voor mij zoiets als een belofte. Als een cadeau waarbij je een beetje bang bent maar waarvan je bijna honderd procent zeker weet, dat het je bevalt.” Ze schrijft verder dat ze de andere vier boeken van Seethaler allemaal voltreffers vond. Ze besprak voor de Duitse omroep WDR ook zijn roman Der Trafikant die in Duitsland een besteller werd.

“In alle romans van Seethaler duikt een voorliefde voor het leven van een eenvoudige persoon in de provincie op. Zijn protagonisten zijn meestal stille buitenstaanders en excentriekelingen die in een landelijke omgeving liefde zoeken en soms ook vinden, maar die voor de rest voor weinig ophef zorgen.” Dat schrijft de Oostenrijkse literatuurcritica Sigrid Löffler. Ze voegt daar aan toe: “Dat maakt van de schrijver Seethaler een proza-meester van laconieke nuchterheid, een rustige verschijning midden in het medialawaai van de literaire wereld.”

Das Café ohne Namen
Uitgeverij: Claassen
Aantal pagina’s: 288
ISBN: 9783546100328
Verschijningdatum: 26.04.2023
Prijs: € 24

Lezingen over Das Café ohne Namen

27 april
Leipzig
Aanvang: 19 uur
Locatie: Oberlichtsaal Stadtbibliothek

28 april
Leipzig
Aanvang: 16 uur
Organisator: ZDF/3SAT
Locatie: Leipziger Buchmesse Halle: ZDF-Bühne – Glash. Eb -1, Stand: 01

7 mei
Berlijn
Aanvang: 18 uur (Live op radioeins)
Locatie: RBB Sendesaal (kaarten online verkrijgbaar)

8 mei
Hannover
Aanvang; 20 uur
Locatie: Literarischer Salon

13 mei
Wenen
Aanvang: 19:30 uur
Locatie: Theater in der Josefstadt

In het Nederlands verschenen boeken van Rober Seethaler:

Een heel leven
Auteur: Robert Seethaler
Vertaler: Liesbeth van Nes
Uitgeverij: De Bezige Bij
Jaar: 2015
Aantal pagina’s: 160
Prijs: € 17,70

De Weense sigarenboer (vertaling van Der Trafikant)
Auteur: Robert Seethaler
Vertaler: Liesbeth van Nes
Uitgeverij: De Bezige Bij
Jaar: 2017
Aantal pagina’s: 256
Prijs: € 20,99

Het veld (vertaling van Das Feld)
Auteur: Robert Seethaler
Vertaler: Liesbeth van Nes
Uitgeverij: De Bezige Bij
Jaar: 2019
Aantal pagina’s: 240
Prijs: € 21,99

Het laatste deel (vertaling van Der letzte Satz)
Auteur: Robert Seethaler
Vertaler: Liesbeth van Nes
Uitgeverij: De Bezige Bij
Jaar: 2020
Aantal pagina’s: 128
Prijs: € 18,99